Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) φιλοξένησαν τους εταίρους του προγράμματος STORM σε επιτελική συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην πόλη του Ρεθύμνου, στις 18-20 Ιουλίου 2017.

Το STORM – “Safeguarding Cultural Heritage through Technical and Organizational Resources Management” χρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα HORIZON 2020 και είναι ένα από τα δύο έργα που προκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά από την υποβολή 42 συνολικά προτάσεων. Το δεύτερο έργο που προκρίθηκε είναι το HERACLES («Heritage Resilience Against CLimate Events on Site» – «Ανθεκτικότητα της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ενάντια στα κλιματικά γεγονότα στον συγκεκριμένο χώρο.

Στη συνάντηση συμμετείχαν εκπρόσωποι των 20 φορέων που υλοποιούν το πρόγραμμα, προερχόμενοι από επτά χώρες: Ελλάδα, Τουρκία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία, Πορτογαλία και Ιταλία. Πρόκειται για την πρώτη επιτελική συνάντηση που οργανώθηκε στο Ρέθυμνο, ενώ έχουν προηγηθεί δύο ακόμα επιτελικές συναντήσεις στα Musei Capitolini της Ρώμης, δεδομένου ότι οι συντονιστές του προγράμματος STORM εδρεύουν στην Ιταλία. Επίσης, στο πλαίσιο του προγράμματος STORM έχουν ήδη πραγματοποιηθεί επισκέψεις στις πιλοτικές θέσεις στο Ρέθυμνο (εικ. 1), τις Θέρμες του Διοκλητιανού στη Ρώμη της Ιταλίας, το Mellor του Ηνωμένου Βασιλείου, την Troia της Πορτογαλίας και την Έφεσο της Τουρκίας.

Εικ. 1: Αεροφωτογραφία του φρουρίου Φορτέτζα και της Παλιάς Πόλης του Ρεθύμνου

 

Τους εταίρους υποδέχτηκαν στο Ρέθυμνο, από την πλευρά της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, η επιβλέπουσα του έργου Α. Τζιγκουνάκη, διευθύντρια της Εφορείας, με τα μέλη της ομάδας του έργου Κ. Γιαπιτσόγλου, N. Καραμαλίκη, Ε. Σηφάκη, Ν. Αλέρτα, Κ. Νικηφόρο, Β. Αντωνάκη, Ε. Ζούζουλα και Β. Κοντογιάννη, καθώς και, από την πλευρά του Εργαστηρίου Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ, ο επιβλέπων του έργου Α. Σαρρής, με τους ερευνητές Ν. Παπαδόπουλο, Λ. Αργυρίου, Ν. Αργυρίου, G. Cantoro, Ά. Χλιαουτάκη, Ν.Σ. Παπαδόπουλο, T. Kalayci, M. Μανατάκη και Ά. Κυδωνάκη.

Στη σύσκεψη συμμετείχαν οι εμπλεκόμενοι φορείς στο πρόγραμμα STORM, ο Δήμος Ρεθύμνου, η Πολιτική Προστασία Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου, η Διεύθυνση Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Κρήτης και το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Παραβρέθηκαν επίσης εκπρόσωποι του έργου Heracles («HEritage Resilience Against CLimate Events on Site”), παρουσιάστηκε το πρόγραμμα και οι πιλοτικές δράσεις του από τη συντονίστρια Δρ. Giuseppina Padeletti από το CNR – Consiglio Nazionale delle Ricerche της Ιταλίας και συζητήθηκαν οι δυνατότητες ανάπτυξης συνεργατικών δράσεων ανάμεσα στα δύο προγράμματα.

Στόχος της επιτελικής σύσκεψης του Ρεθύμνου ήταν η επικαιροποίηση των ενεργειών των εταίρων ως προς την καταγραφή και παρακολούθηση των δεδομένων των φυσικών φαινομένων, την αξιολόγηση των κινδύνων για τα μνημεία, καθώς και τις εφαρμογές μέτρων πρόληψης. Έγινε αναφορά στην πρόοδο των εργασιών και προσδιορίστηκε το χρονοδιάγραμμα δράσης για τους επόμενους μήνες (εικ. 2).

 

Εικ. 2: Οι εργασίες της συνάντησης στην κύρια συνεδριακή αίθουσα

 

Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης οι εκπρόσωποι των φορέων συζήτησαν ζητήματα σχετικά με την αρχιτεκτονική της τεχνολογικής πλατφόρμας που θα αποτελέσει το τελικό προϊόν του STORM. Η πλατφόρμα αυτή θα προσφέρει άμεση πρόσβαση σε δεδομένα καταγραφής, παρακολούθησης και έγκαιρης ενημέρωσης των φορέων διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς σε περίπτωση κινδύνου από φυσική καταστροφή (εικ. 3).

Εικ. 3: Σύσκεψη των τεχνικών υπευθύνων του STORM

 

Οι εταίροι ξεναγήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου στη Φορτέτζα και σε άλλα μνημεία του ιστορικού κέντρου του Ρεθύμνου προκειμένου να ενημερωθούν για τη λειτουργία των αισθητήρων που έχουν εγκατασταθεί στα μνημεία αυτά (εικ. 4). Οι αισθητήρες τοποθετήθηκαν για την παρακολούθηση των μνημείων και περιλαμβάνουν ρωγμόμετρα, επιταχυνσιογράφους και καλώδια ERT (καλώδια ηλεκτρικής τομογραφίας).

Εικ. 4: Ξενάγηση των εταίρων στη Φορτέτζα

 

Τα ρωγμόμετρα έχουν τοποθετηθεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου με τη συνδρομή εξειδικευμένων εναεριτών μηχανικών, σε επιλεγμένα σημεία του φρουρίου Φορτέτζα (εικ. 5).

Εικ. 5: Τοποθέτηση ρωγμομέτρων στο φρούριο Φορτέτζα

 

Επίσης, σε συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, έχουν τοποθετηθεί επιταχυνσιογράφοι στο Φάρο του ενετικού λιμένα, καθώς και στο εσωτερικό της Φορτέτζας. Ο Ι. Καλογεράς, Διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, παρουσίασε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της επεξεργασίας των δεδομένων των επιταχυνσιογράφων του Φάρου και του σεισμικού του μοντέλου στην επιτελική συνάντηση.

Το Εργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ έχει τοποθετήσει αισθητήρες ERT (καλώδια ηλεκτρικής τομογραφίας) σε επιλεγμένα σημεία των τειχών της Φορτέτζας και έχει πραγματοποιήσει γεωφυσική έρευνα του υπεδάφους του φρουρίου με τη χρήση γεωραντάρ – Ground penetrating radar (GPR) με σκοπό την ανάλυση των εδαφικών συνθηκών της περιοχής (εικ. 6).

Εικ. 6: Γεωφυσική έρευνα με τη χρήση γεωραντάρ – GPR από το Εργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του ΙΤΕ

 

Το Εργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του ΙΤΕ παρουσίασε τα πρώτα πειραματικά αποτελέσματα των γεωφυσικών διασκοπήσεων με τη χρήση γεωραντάρ (GPR) και ηλεκτρικής τομογραφίας (ERT), καθώς και την προσέγγιση του σχεδιασμού και της παροχής υπηρεσιών Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS) για την υποστήριξη της ανάλυσης και διαχείρισης κινδύνων.

Στο πλαίσιο της συνάντησης, πραγματοποιήθηκε επίδειξη της ηλεκτρονικής εφαρμογής πληθοπορισμού (crowdsensing) που θα παρέχεται στην πλατφόρμα STORM. Μετά τη λήξη των εργασιών της σύσκεψης, το ΙΤΕ παρείχε διήμερο εργαστήριο φωτογραμμετρίας για τους εταίρους του προγράμματος, το οποίο διεξήγαγε ο ερευνητής του ΙΤΕ G. Cantoro (εικ. 7).

Εικ. 7: Διδασκαλία του εργαστήριου φωτογραμμετρίας από τον G. Cantoro